Niedawno dwie spośród naszych czytelniczek zadały nam takie właśnie pytanie. W obu przypadkach powodem zastanawiania się  było uczulenie na nikiel i obawa, że aparat może wywołać reakcję alergiczną. Trochę poszperaliśmy w naszych mądrych książkach i znaleźliśmy kilka istotnych informacji. Być może nie będą one pełne, ale mamy nadzieję, że Wam pomogą. Trafiliśmy też na ciekawy artykuł naukowy, który polecamy Wam w całości do przeczytania – znacznie pogłębia podstawowe informacje, które dla Was publikujemy.

Pewnie większość z Was słyszała podczas lekcji chemii, że pierwiastki dzielą się na metale i niemetale. Ale kto by sobie tym głowę zawracał podczas zastanawiania się nad założeniem aparatu? Wtedy dylemat jest inny i dotyczy wyboru pomiędzy kryształem, ceramiką, metalem lub ewentualnie przezroczystymi nakładkami. U niektórych pacjentów pojawia się jednak pytania: co w składzie ma aparat metalowy oraz co robić w przypadku uczulenia na nikiel?

Zacznijmy od tego, że alergia na nikiel, zaliczana do alergii kontaktowych lub – rzadziej – pokarmowych, jest dość częstą przypadłością. Podobno częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn. Objawia się na ogół drobnymi, swędzącymi krostkami lub po prostu zaczerwienieniem, które swędzi. Jeżeli ma swoje źródło w pokarmie, może wywoływać także inne dolegliwości, charakterystyczne dla alergii – katar, zaczerwienienie oczu, a w skrajnych przypadkach również trudności z oddychaniem.

Jak – poza obserwacją swojego ciała i jego reakcji na różne czynniki – stwierdzić, czy jest się uczulonym na nikiel? Otóż, u alergologa lub dermatologa (do obu tych specjalistów trzeba mieć skierowanie, które wypisuje internista lub pediatra) można wykonać test uczuleniowy. Czasami takie testy wykonywane są również w klinikach stomatologicznych, ze względu na to, że nikiel, a także inne metale wykorzystuje się nie tylko przy produkcji elementów aparatów ortodontycznych, ale również implantów, protez, mostów, koron, a także wkładów koronowo-korzeniowych. Warto to zrobić przed założeniem aparatu lub wykonywaniem innych zabiegów związanych z montowaniem w jamie ustnej jakichkolwiek ciał obcych, jeżeli podejrzewacie, że cierpicie na ten rodzaj alergii.

Osobom uczulonym na nikiel zaleca się unikanie kontaktu z alergenem. Można ewentualnie łagodzić przykre objawy, jednak nie da się całkowicie wyeliminować problemu tego typu alergii. Co zatem zrobić, jeżeli stwierdzono u Was uczulenie na nikiel, a planujecie założenie aparatu? Przede wszystkim koniecznie poinformujcie o tym swojego ortodontę. Wiele szanujących się gabinetów daje pacjentom do wypełnienia ankietę, celem zebrania wywiadu i warto to w niej odnotować.

Uczulenie na nikiel, choć nie zawsze objawia się u każdego, kto na nie cierpi i nosi aparat, może wywołać wiele nieprzyjemnych dolegliwości: pierzchnięcie i podrażnienia ust, pękanie kącików ust (tzw. zajady), swędzenie śluzówki, afty, uczucie metalicznego posmaku w ustach, owrzodzenia oraz  zapalenie dziąseł. Oczywiście, można próbować to wszystko leczyć, jeśli się pojawi, jednak takie leczenie objawowe może być pozbawione sensu, zwłaszcza przy dużym nasileniu symptomów.

Na szczęście technika ortodontyczna poradziła sobie z tym problemem. I chociaż nikiel jest domieszką lub zanieczyszczeniem wielu stopów metali, można znacznie ograniczyć lub całkowicie wyeliminować jego obecność z części składowych aparatów ortodontycznych.

Jak podaje Izabella Doniec-Zawidzka [1] materiały, z których wykonywane są aparaty to:

* stal nierdzewna (głównie chromowo-niklowa, w stosunku 18:8)

* stal twist-flex – nie mamy informacji o składzie

* stal chromo-kobaltowa

* stop tytanowo-molibdenowy

* stop niklowo-tytanowy (są superelastyczne, więc wykorzystuje się je przede wszystkim w aparatach samoligaturujących, choć nie tylko).

* poliwęglany

* plastik

* złoto

a także:

* szafir

* porcelana

Pamiętajcie, że noszenie aparatu to dłuższa przygoda i niekiedy warto dmuchać na zimne. Na pewno są wśród nas osoby, które absolutnie nie mogą nosić kolczyków z niklem, a zwykły aparat metalowy nie daje u nich żadnych objawów uczuleniowych – przykładem jestem ja sama. Wychodzę jednak z założenia, że zawsze dobrze jest wiedzieć więcej :). Jeśli zainteresował Was temat alergii na nikiel w ortodoncji, polecamy Wam również naukowy artykuł Małgorzaty Łysiak-Seichter.

Warto również wiedzieć, że niektóre metale uczulają krzyżowo, czyli ktoś może być uczulony np. na kobalt lub na chrom, a objawy alergiczne wystąpią właśnie po kontakcie z niklem. Niestety, nie mamy pełnej wiedzy na temat cen aparatów wykonywanych z materiałów, które wykluczałyby wykorzystanie niklu. Ostatnio wspominaliśmy jednak o aparatach tytanowych, których przykładowa cena to około 2000-2200 zł za jeden łuk.  Może któryś z czytelników nosi aparat bez niklu i mógłby podzielić się z nami wiedzą na ten temat?

Znajomi planują wyprostować swoje zęby? Podajcie im nasz adres ??!
Jeśli jeszcze tego nie zrobiła(e)ś, dołącz do nas na Instagram ? oraz Facebook ?.

[1] Doniec-Zawidzka I. Materiały stosowane w leczeniu aparatami stałymi w: Zarys współczesnej ortodoncji, pod red. I. Karłowskiej , Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2016